همراهی تخصصی

واژه coach به معنای «درشکه»، در زبان انگلیسی ریشه دارد و برای نخستین بار در سال 1830 میلادی در محیط دانشگاهی و در مورد دانشجویانی به­کار برده شد که به هم دوره­ای­های خود کمک درسی می­کردند. پس از آن این واژه به­مرور وارد ورزش شد و در حال حاضر نیز در رشته­های گوناگون به­کار می­رود. در اینجا منظور از این واژه، تنها یک مربی برای تقویت توانایی­های ورزشی نیست، بلکه کسی است که هدف­مندانه در ورزشکار انگیزه ایجاد می­کند.درشکه وسیله­ای است که حرکت از یک مکان به مکان دیگر را امکان­پذیر می­سازد. یک درشکه­بان خوب منطقه را می­شناسد، دید کلی و اجمالی دارد و مسافر را از بهترین و امن­ترین راه به مقصد می­رساند. این راهنما از میهمانش پذیرایی می­کند، حالش را جویا می­شود، مناظر بین راه را نشان می­دهد و آگاهانه و خالصانه داده­های مفید در اختیار مسافرش قرار می­دهد. به­این­ترتیب همراهی تخصصی1 فرایندی است هدفدار برای تغییر وضعیت و به بیان دیگر همراهی تخصصی و برنامه­ریزی­شده­ای است برای حل مشکل به­وسیله بالابردن توانایی­های شخصی و مرور منتقدانه روندهای فکری (راجرز2، 2008). تفاوت اصلی همراهی تخصصی و روان­درمانی در اینجاست که در همراهی تخصصی، درمان3 بیماری­های روانی جایی ندارد، اگرچه شیوه­های گوناگون درمانی، از جمله تحلیل رفتار متقابل4، برانگیختگی درمانی5 و حتی برنامه­نویسی عصبی- کلامی6 (nlp) به­کار برده می­شود. این شیوه نخست در مورد مدیران ارشد به­کار برده شد و به­مرور زمان به مدیران میانی، کارمندان و دیگر کارگزاران گسترش پیدا کرد. در حال حاضر همراهی تخصصی در شغل7 برای حل مشکلات شغلی و یا برای رسیدن به یک هدف شخصی یا گروهی در رابطه با سازمان یا شغل به­کار می­رود (رائن8، 2003).اواخر دهه 60 کار گروهی9 در اروپا رواج یافت و هر سازمانی تلاش کرد به نوعی این واژه عملی یا نمادین را به­کار برد. در این دوره بود که مدیران همراهی تخصصی را عهده دار شدند. این دگرگونی مشکلات زیر را در پی داشت: 1- به­دلیل تلفیق نقش­ها و تداخل منافع، «بی­طرفی» که از خصوصیات لازم همراهی تخصصی است، خدشه­دار شد، 2- داوطلبانه بودن همراهی تخصصی به شکل حکم اداری و اجباری درآمد، 3- بسیاری از مشکلات و برنامه­ریزی­ها به دلیل ارتباط با شخص رئیس یا شغل ریاست بیان نمی­شد. برای حل این مشکل، همراهی تخصصی به کارشناسانی خارج از سازمان واگذار شد، کارشناسانی که بیرون گود نشسته بودند و بنابراین می­توانستند خدمات مفیدتری ارایه دهند.به مرور زمان همراهی تخصصی از حوزه اقتصاد فراتر رفت و جنبه­های گوناگون زندگی افراد را دربرگرفت، به گونه­ای که امروزه از همراهی تخصصی در زندگی10 برای حل تنش­های زندگی و رسیدن به هدف­های شخصی یاد می شود. حل مشکلات با همراهی یک کارشناس باتجربه، تحلیل موقعیت های موفقیت­آمیز زندگی (گذشته، حال و آینده)، برنامه­ریزی برای رسیدن به آرمان­ها و بررسی راه­های گوناگون رسیدن به آن­ها، پیشگیری از استرس، رشد شخصیتی، بازتاب کارکرد شغلی و شخصی و به­طور کلی بالابردن کیفیت زندگی از موضوع­های اصلی همراهی تخصصی زندگی است (اشمیت- تنگر، استال و اشمیت- تنگر، 2007).هم­اکنون در بسیاری ازکشورها همراهی تخصصی هر درمان­گرِ سلامت روان، به­وسیله فرد باصلاحیت دیگر امری رایج است، امید است متخصصان سلامت روان در ایران نیز به این موضوع توجه کرده، آن را جزیی از زندگی حرفه­ای خود در نظر بگیرند.